عشق ورزیدم و عقلم به ملامت برخاست کان که عاشق شد از او حکم سلامت برخاست هر که با شاهد گلروی به خلوت بنشست نتواند ز سر راه ملامت برخاست که شنیدی که برانگیخت سمند غم عشق که نه اندر عقبش گرد ندامت برخاست عشق غالب شد و از گوشه نشینان صلاح نام مستوری و ناموس کرامت برخاست در گلستانی کان گلبن خندان بنشست سرو آزاد به یک پای غرامت برخاست گل صدبرگ ندانم به چه رونق بشکفت یا صنوبر به کدامین قد و قامت برخاست دی زمانی به تکلف بر سعدی بنشست فتنه بنشست چو برخاست قیامت برخاست
برای حکومت کردن نه به وکیل دعاوی، بلکه به یک رئیس پلیس و مشت نیاز داریم! همۀ آنها فریاد مىزنند: «آزاد! آزاد!» و از تو خواهش میکنم بگویی آزاد در چه؟ در بینظمی، همین! اگر میتوانستم از آزادی خلاصشان میکردم.
هنوز مجال نیافته بود که خودش را با موقعیت تطبیق دهد یا درک کند که چطور مردی محترم، با خصلتهای مطبوع، محبوب کارگرانش، که دوستانش برایش ارج قایل بودند ناگهان به جانوری مورد تعقیب مبدل شود. از این رو، بیمی که پیکر لاغرش را خم میکرد، جای خود را به حیرت نقشبسته بر چهرهای میداد که پرههای گوشهایش خیلی با آن فاصله داشتند.
آدمی امیدوار است که مجبور به انتخاب میان این دو نباشد، اما هنگامی که یک انتخاب میان حقیقت و عدالت لازم باشد ـ و افسوس که گاهی اوقات چنین است ـ از دیدگاه من یک روشنفکر باید تصمیم بگیرد که در کنار حقیقت بایستد.
نشانۀ مزاجِ زادگان زحل رابطۀ خودآگاه و بیگذشت با نفسِ خویش است، که هرگز نمیتوان بدیهیاش انگاشت. نفس متن است ـ باید رمزگشاییاش کرد. از همین روست که این مزاج مناسبِ حال روشنفکران است. نفس یک طرح است، چیزی که باید ساخته شود. از همین روست که این مزاج مناسبِ حال هنرمندان و شهداست، آنان که، بنا به تعبیری که بنیامین درمورد کافکا بهکار میگیرد، به پیشواز «نابی و زیبایی شکست» میروند.
این کار کاری است سودایی و مسحورکننده نیز هم. من ترجمه نمیکنم، ترجمه میشوم ـ هم به معنای مدرن و هم بهمعنای منسوخ آن … در نظارت کردن بر ترجمه شدنهایم، بر مرگ کلماتم نظارت میکنم و بر جابهجایی کلماتم نیز هم.
بار بازنمایی | جستارهایی دربارۀ عکاسیها و تاریخها
نویسنده : جان تاگ
ترجمه : الهام آقاباباگلی
جان تگ در کتاب بار بازنمایی به طرح این سؤال میپردازد که بازنمایی در عکاسی به چه معناست؟ و علاوه بر این تلقی بازنمایانه از عکاسی به چه نتایجی میانجامد؟ پاسخ به این سؤالها در گرو صرف نظر از تقسیمبندی متعارف عکاسی ذیل آماتور حرفهای، نظری عملی، تکنیکی هنری، و بررسی نقش عکاسی در برآمدن نظم اجتماعی دوران مدرن است.
تگ تاریخ بهرهگیری از عکاسی را از منظر تصویر مستند در دادگاهها، بیمارستانها، ادارۀ پلیس، گذرنامهها، مجوزها و پروانهها بررسی میکند. او با انگارۀ ثبت واقعیت در عکاسی سر ناسازگاری دارد. تگ رد تاریخ مغفولی را پی میگیرد که معنا، منزلت، و تأثیرات عکاسی را در برمیگیرد. گزارشی محققانه، جانفرسا و روشن از فرایند نهادینه شدن عکاسی و تبعات اجتماعی و سیاسی آن.
اگر داستان دُن کیشوت دربارۀ آدم خیالبافیست که جرأت میکند عین خیال خودش بشود، داستان «بنا به خواست هرگز نخواستهاش» دربارۀ نویسندهای است که جرأت میکند به مکتوباتش در زندگی تحقق ببخشد، به خصوص به ابداعاتش از رابطهاش با سوفی کالی، «هنرمندِ روایت» محبوبش.
از متن کتاب:
سوفی استتار کرده در پشت نیشخندش، گفت که باید همه چیز را از نو مرور کند. تصمیم گرفتم که نقطۀ پایانی بگذارم بر آنچه توضیح داده بودم، و به او بفهمانم که ادبیات همیشه دلچسبتر از آن چیزیست که ما اسمش را زندگی گذاشتهایم. اولاً، ادبیات برازندهتر از زندگی است و ثانیاً من همیشه آن را تجربهای توانمندتر یافتهام.
حیات منتقد ادبی و فیلسوف آلمانی، والتر بنیامین، تمثیل تمام عیاری از زندگی شیفتگان ادبیات در قرن بیستم است. سیر فکری بنیامین که نازیها در تعقیبش بودند با مرگ او پشت مرزهای اسپانیای فرانکوزده به فرجام رسید، لیکن دیری پیش از آن او به شوروی سفر کرده بود. گزارش شگفت بنیامین (خاطرات مسکو) از این رو در بین آثارش منحصر به فرد است که با صراحت و سختگیری، انگیزهها و علائق خود را محک میزند.
دلیل اصلی این سفر دلباختگی او به آسیا لاسیس بود که نخستین بار 1924 در کاپری با او دیدار کرده بود. آسیا، مقیم مسکو، به روزنامهنگاری میپرداخت که بنیامین با سابقۀ بیش از یک دهه شیفتگی فکری و عاطفی به نزدش رفت. خاطرات مسکو ، از یک سو شرح رابطۀ عاشقانه پررنج بنیامین را در بر میگیرد و از سوی دیگر، به رمانس ناکام انقلاب اکتبر میپردازد که نهادسازیهای گسترده زمینگیرش کرده است. در این کتاب بنیامینی را دنبال میکنیم که در سودای انقلاب است، اما بر ناکامی چشم نمیپوشد.
تراژدی کرانتز همیشه یک معما باقی خواهد ماند. چگونه قاتل وارد اتاق ملکه شد؟ با چه تهدیدی توانسته بود سه روز پیش او بماند؟ ملکه در بالای پلکان کتابخانه درحالیکه چاقویی در پشتش فرو رفته بود، پیدا شد. او لباس سوارکاری به تن داشت و به سمت پنجره آمده بود تا برای اولین بار خود را بدون روبند به سربازانش نشان دهد. قاتل در پایین پلهها درحالیکه با زهر کشته شده بود، افتاده بود.
این تراژدی از جنبههای تاریخی، علمی، شاعرانه، عاشقانه و فرقهای اهمیت بسیاری دارد و همهی اینها قابل قبول هستند و میتوانند واقعیت داشته باشند.
آنها پادشاه را کشتند چون میخواست تماشاخانه بسازد و حال میخواهند مرا بکشند چون پشت سر هم دارم قصر میسازم. موضوع از جانب ما بسیار طبیعی است؛ خانوادههای ما دیوانهوار عاشق هنرند و ذوق خودشان را با نوشتن بسیاری شعر ناکارآمد و نقاشی کردن تابلوهای حقیرانه نشان میدهند. اینگونه میخواهند جایگاهی برای خودشان دستوپا کنند و از آنجا که به جایی نمیرسیدند بارها سبک و سیاق تازهای در پیش گرفتند چرا که میخواستند در هنر شهرهی آفاق بشوند … رؤیای من اما این است تبدیل به یک تراژدی بشوم … و این هرگز ساده نیست.
مصاحبههای این کتاب چشماندازی از جنبههای نظری، انتقادی و عملی مجموعهی بههمپیوسته و درخور تأمل آثار سینمایی اریک رومر به دست میدهد. درعینحال، مصاحبهها برای رومر مجالی فراهم میآورند تا در نقش منتقد خود منظومهای از تلقی مطلوبش از صحنهپردازی، فصلبندی، رنگ، و روایت ارائه دهد.
مصاحبههای رومر، در کنار باریکبینی نظری در بررسی فیلمهایش به بحث دربارهی کارگردانان مختلفی چون ژان ـ لوک گدار، مارسل کارنه، ژان رنوار، و آلفرد هیچکاک و نیز نسبت بین فیلم و نقاشی، معماری و موسیقی میپردازد. این کتاب علاوهبر بازنشر مصاحبههای نهچندان معروف رومر، مباحث تفصیلی برگرفته از کایه دو سینما و پوسیتیف، شامل مصاحبههای بسیاری است که برای نخستین بار نشر مییابند.
کاستیانوس مویا، در رمان اخیرش خاطرهٔ خودکامگی ساز دیگری میزند. نوشتهای در سه پاره که برمبنای رویدادهای واقعی است: کودتای ۱۹۴۴ ارتش علیه دیکتاتور نازیپرست اِلسالوادور، ماکسمیلیانو هرناندز مارتینز که در خلع ید دیکتاتور ناکام میماند، لیکن به اعتصابات سراسری دامن میزند.
کتاب با یادداشتهای روزانهٔ هایده ــ زن خانهداری ــ فتح باب میشود که شوهرش، پریکلس، به سبب انتقاد از حکومت زندانی است. فصلها، یک در میان، با رکگوییهای شیرینی به روایت شوخطبعانه و عجیب کلهمن، پسر بزرگ این خانواده، و جیمی میپردازد (که به دلیل نقش داشتن در کودتا) درصدد گریختن از کشوراَند.
ترانهٔ اختتامیهٔ رمان، در پسزمینهای متعلق به دههها بعد، تأملبرانگیز و سودایی است. با آنکه هر یک از پارهها حال و هوایی خاص خود را دارد ـ بیش از همه به شنیدن داستان هایده اشتیاق پیدا میکنیم. این کتاب، دلچسبترین داستان کاستیانوس مویا تا به امروز است.
سیاستمدار اصیل چیست؟ آیا سیاستمدار اصیل همان سیاستمدار بزرگ است، یا یک سیاستمدار استثنایی؟ آیا یک سیاسیتمدار استثنایی همان مرد استثناییست، یا مردی اخلاقاً عاری از خطا، یا صرفاً مردی شرافتمند؟ به احتمال زیاد که آدولفو سوارث مرد شرافتمندی بوده، اما نه مردی اخلاقاً عاری از خطا، یا حتی یک فرد استثنایی، یا دستکم نه از آن دسته از مردانی که معمولاً استثناییاش میپندارند؛ هرچند، با توجه به همۀ جوانب، استوارترین و قاطعترین سیاستمدار اسپانیایی قرن گذشته بود.
در این اثر غیرداستانی برجسته، ثرکاس شورمندانه اقدام به کودتای ۲۳ فوریه ۱۹۸۱ اسپانیا را بازآفرینی میکند، سرهنگ تِخِرو و گروهان نظامیان مسلحش به مجلس یورش میبرند، و گروگانگیری میکنند. ثرکاس از فیلمی سیوهفت دقیقهای بهره میبرد تا تصویری رازآلود از جهان سیاست پس از فرانکو ترسیم کند. چهرۀ پیچیده و مرکزی این دوران، آدولفو سوارث، نخستوزیر راهبر اسپانیا به دموکراسی است که در برابر باران گلولههای کودتاچیان به فرمان نظامیان گردن نمینهد. چنین که ثرکاس مینویسد تلاش اصلی او این بوده تا این رخداد را داستانی کند و آن را به نسخۀ تجربی شگفتی از سه تفنگدار بدل سازد …
صداهای مناند به سرودخوانی تا که از سرشان بیفتد خواندن، آن خاکسترین دهانبندخوردگان در سحرگاهان، آن جامههاشان به بر چون پرندگانِ نزار زیر باران.
در انتظار، زمزمهی شکستن یاسها. و سپیده که سرزند خورشید شقهشقه در خورشیدهای کوچک سیاه. و همیشه شباهنگام، قبیلهای از کلمات مثله سر درپی سرای است در گلوی من، تا که از سرشان بیفتد خواندن، آن جرّارگان، آن مالکان سکوت.
یک روز روی پلهها با مارگریت دوراس روبهرو شدم ــ من درحال رفتن به اطاقم بودم و او درحال پایینآمدن از پلهها به قصد رفتن به خیابان ــ و ناگهان او مشتاق شد که بداند سرم را با چه وسیلهای گرم میکنم. و من کوشیدم خودم را درحال انجام کار مهمی نشان دهم و توضیح دادم که قصد دارم کتابی بنویسم که قصد جان همۀ خوانندگانش را میکند. مارگریت نگاه حیرتزدهای به من کرد، سراپا غرق شگفتی شد.
غروب یکی از روزهای ماه ژوئن ۱۹۷۴، مارگریت دوراس در رستورانی در خیابان سن بنوآ (آن وقتها که بارت تازه از چین برگشته بود و هوی روزانه پاریس رفتهرفته گرمتر میشد) از من سؤال کرد چه سرنوشت ادبی را ترجیح میدهم. پرسید: «مالارمه یا رمبو؟»
بهزعم پروست، گذشته نهتنها بادپا نیست بلکه از جایش جُم نمیخورد. پاریس نیز از این قاعده مستثنی نیست، هرگز آهنگ سفر نمیکند. و فراتر از آن جاوید و ابدی است، پاریس را پایانی نیست.
